Öz Şiir Anlayışını Sürdüren Şairler ve Edebi Topluluklar

NECİP FAZIL KISAKÜREK (1905-1983)

• Şiirleri ve tiyatrolarıyla ün kazanmış usta bir yazardır.
• “Büyük Doğu” ve “Ağaç” dergilerini çıkarmıştır.
• Fransız sembolistlerinden ve halk şiirinden yararlanarak heceyle kendine has, başarılı şiirler yazmıştır.
• İlk dönem şiirlerinden sonra mistik konuları, madde ve ruh ilişkisini, insanın evrendeki yerini konu edinen şiirler yazmıştır.
• “Kaldırımlar” şiiriyle geniş bir kesim tarafından tanınmış ve sevilmiştir.
• Şiirlerini “Çile” başlığı altında bir kitapta toplamış ve bu kitapta şiir anlayışını düzyazı olarak anlatmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervanı, Çile
• Oyun: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Künye, Sabırtaşı, Para, Nam-ı Diğer Parmaksız Salih, Reis Bey, Yunus Emre, Abdülhamit Han, Ahşap Konak, Siyah Pelerinli Adam
• Öykü: Hikâyelerim
• Roman: Aynadaki Yalan
• Anı: Yılanlı Kuyudan

AHMET HAMDİ TANPINAR (1901-1962)

• Şiir, öykü, roman, edebiyat tarihi, makale, deneme alanlarında eserler vermiştir.
• Eserlerinde Doğu-Batı çatışması, “rüya” ve “zaman” kavramları, “geçmişe özlem”, “mimari” ve “musiki” öne çıkar.
• “Ne içindeyim zamanın! Ne de büsbütün dışında” dizeleri onun zamanı kavrayışının özünü vermektedir.
• “Bursa’da Zaman” şiiri geniş bir kesim tarafından sevilmiştir.
• Ahmet Haşim’in özellikle de Yahya Kemal’in etkisinde kalmış, Sembolizmden etkilenmiştir.
• Romanlarında psikolojik tahlillere önemle eğilen yazarın; kendine has bir üslubu vardır.
• Yazarlığı dışında İstanbul Üniversitesi’nde edebiyat profesörlüğü, milletvekilliği de yapmıştır.
• “Beş Şehir” adlı önemli deneme kitabında Ankara, Erzurum, Bursa, Konya ve İstanbul’u anlatmıştır.
• “Huzur” romanı, aşkı, psikolojiyi ve Doğu-Batı karşıtlığını içerir; roman kişilerinin adlarının verildiği dört bölümden oluşur: İhsan, Nuran, Suat ve Mümtaz.
• Eserleri:
• Şiir: Bütün Şiirleri
• Roman: Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Aydaki Kadın.
• Öykü: Abdullah Efendi’nin Rüyaları, Yaz Yağmuru.
• Deneme: Beş Şehir, Yaşadığım Gibi.
• Makale – İnceleme: Yahya Kemal, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Üzerine Makalele

AHMET MUHİP DIRANAS (1908-1980)

• Şiirleriyle tanınmakla birlikte tiyatro eserleri de vardır. Fransız sembolizmiyle Türk şiir geleneğini başarıyla kaynaştırmıştır.
• Hece ölçüsüyle biçimsel mükemmelliğe önem verdiği şiirler yazmıştır. Aşk, insanın iç dünyası gibi bireysel duyguları işlemiştir.
• Kar, Olvido, Ağrı ve Fahriye Abla şiirleriyle sevilmiştir.
• Eserleri:
• Şiir: Şiirler
• Oyun: Gölgeler, O Böyle İstemezdi

CAHİT SITKI TARANCI (1910-1956)

• Otuz Beş Yaş, Desem ki ve Gün Eksilmesin Penceremden şiirleriyle tanınır.
• Şiirlerinin çoğunda ölüm konusunu işlemiştir.
• Romantizm ve sembolizmden etkilenmiştir.
• Hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de serbest şiirleri de vardır.
• Şiirde biçime, kafiyeye ve ahenge önem vermiştir.
• Eserleri:
• Şiir: Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Ömrümde Sükût, Sonrası
• Mektup: Ziya’ya Mektuplar

ASAF HALET ÇELEBİ (1907-1958)

• Hiçbir akıma girmeyen kendine has bir şairdir.
• Gençlik yıllarında divan edebiyatından etkilendi. Gazeller ve rubailer yazdı.
• 1937′den sonra serbest ölçü kullanmaya ve Batı şiirinin tekniklerine yönelmeye başladı.
• Şiirlerinde dinlerden, ideolojilerden, toplumsal olaylardan çok Anadolu-İran-Hindistan çizgisi üzerinde uzanan bir yaşamın görünümlerini sesler aracılığıyla dile getirdi.
• Eserleri:
• Şiir: He, Lâmelif, Om Mani Padme Hum

YEDİ MEŞALECİLER

1928 yılında ortaya çıkan bu topluluk, şiir ve yazılarını “Yedi Meşale” adlı kitapta toplamışlardır. Türkiye’de Cumhuriyet döneminde “sanat sanat içindir” deyip öz şiir anlayışını benimseyen ilk grup Yedi Meşaleciler’dir. Bunlara göre şiir hiçbir fikir ve ideolojinin hizmetinde kullanılamazdı. Gerçek şiir, sanat için yazılan, samimi ve yenilik dolu olan şiirdir.

Yedi Meşalecilerin özellikleri şunlardır:

• Sanat, sanat için olmalıdır.
• Edebiyatta taklitten kaçınılmalı, daima yenilik, içtenlik, canlılık aranmalıdır.
• Batılı ilkelerle sanat yapılmalı, geleneksel temalar yerine yeni temalar bulunmalıdır.
• Şiirde konu zenginliği sağlamak için hayalden yararlanılmalıdır.
• Şiirde hece ölçüsünü kullanmışlardır.
• Çarpıcı imge ve benzetmelerle zenginleştirdikleri şiirleri, ustalıkla yapılmış birer tablo değeri taşır.
• Fransız sembolistlerin etkisinde kalmışlardır.
• Edebiyatımızda kısa süreli bir yankı uyandıran Yedi Meşaleciler, hedeflerine gerçekleştiremeden dağılmışlardır.

Topluluğun Sanatçıları:

SABRİ ESAD SİYAVUŞGİL (1907-1968)

İlgi çeken ev içi eşya ve tasvirlerinden sonra özellikle çevirileri ve edebiyatı yakından takip eden denemeleriyle edebiyatla olan bağlantısını sürdürdü. Psikoloji profesörü olarak ilmi çalışmalara kendisini verdi Şiirlerini Odalar ve Sofalar adlı kitapta topladı.

YAŞAR NABİ NAYIR (1908-1981)

Şiirlerini Kahramanlar ve Onar Mısra adlı kitaplarda topladı ve diğer edebiyat türlerinde eserler verdi. 1933 yılında çıkarmaya başladığı Varlık dergisini ömür boyu devam ettirdi. Bu dergi Türk edebiyatının gelişmesinde, yeni kabiliyetlerin yetişmesinde ve tanıtılmasında önemli rol oynadı. Ayrıca Varlık yayınlarıyla da bir edebiyat kütüphanesi kurdu. 

MUAMMER LÜTFİ BAHŞİ (1903-1947)

Topluluğun dağılmasından sonra bütünüyle edebiyattan koptu.

VASFİ MAHİR KOCATÜRK (1907-1961)

Şiirlerini Tunç Sesleri, Geçmiş Geceler, Bizim Türküler, Ergenekon adlı kitaplarda topladı. Asıl çalışmasını edebiyat tarihi ve incelemesine ayırdı. 

CEVDET KUDRET SOLOK (1907-1992)

Birinci Perde adlı kitabında şiirlerini topladı. Roman ve tiyatro türlerinde de eser veren Cevdet Kudret, okul kitapları ve edebiyat tarihimizle ilgili ciddi eserler yazdı.

ZİYA OSMAN SABA (1910-1957)

Grubun şiire en sadık şahsiyeti oldu. Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak adlı kitaplarında şiirlerini toplayan Ziya Osman Saba hikâyeler de yazmıştır. Özellikle ev içi şiirler yazdı ve kendisinden daha kabiliyetli bir başka şaire, Behçet Necatigil’e örnek oldu. Şair yalnızlık duygusunu ve hatıraları şiirlerinde başarıyla dile getirir. Heceyi, duraklarında değişiklik yapmadan kılınır. Serbest şiir örnekleri de vermiştir. Ziya Osman, bütün insanların mutlu olduğu ve herkesin hoşgörü içinde yaşadığı bir dünya özlemiyle yaşar. Bu yönüyle Yunus Emre ve Mevlana geleneğinin modern çağdaki sesidir.

KENAN HULUSİ KORAY (1906-1944)

İçlerindeki tek hikâye yazardır. Yaşadığı sürede beş hikâye kitabı yayınlamış, “Osmanoflar” romanı ve kısa hikâyelerinin birçoğu gazete sayfalarında kaybolup gitmiştir. Gazeteciliğinin de etkisiyle küçük hikâye tarzını benimseyen sanatçı, Cumhuriyet döneminde korku türünde örnekler veren ilk hikâyecidir. Önemli hikâyeleri: Bir Yudum Su, Osmanoflar, Bahar Hikâyeleri, Bir Otelde Yedi Kişi.

Beş Hececiler

Milli Edebiyat döneminde ortaya çıkan “Beş Hececiler” de Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren edebi gruplar arasında sayılır. Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon ve Faruk Nafiz Çamlıbel’in oluşturduğu bu grubun kaynağı halk şiiri olup genellikle vatan ve millet sevgisini işlerler. Bu akımda Memleketçi bir şiir anlayışı hâkimdir.

Beş Hececiler’in Genel Özellikleri

• Hecenin beş şairi adıyla da anılan bu sanatçılar milli  edebiyat akımından etkilenmiş ve şiirlerinde hece veznini kullanmışlardır.
• Şiirde sade ve özentisiz olmayı ve süsten uzak olmayı tercih etmişlerdir.
• Beş hececiler şiire birinci dünya savaşı ve milli mücadele döneminde başlamışlardır.
• Beş hececiler ilk şiirlerinde aruz veznini kullanmışlar daha sonra heceye geçmişlerdir.
• Şiirde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlıklar ve yiğitlik gibi temaları işlemişlerdir.
• Hece vezni ile serbest müstezat yazmayı da denediler.
• Mısra kümelerinde dörtlük esasına bağlı kalmadılar yeni yeni biçimler aradılar.
• Nesir cümlesini şiire aktardılar ve düzyazıdaki söz  dizimini şiirlerde de görülmesi beş hececiler de çok rastlanan bir özelliktir.

Bu topluluğun sanatçıları şunlardır:

HALİT FAHRİ OZANSOY (1891-1971)

• Aruzla şiire başlamış sonraları heceyle şiirler yazmış ve Beş Hececiler’e katılmıştır.
• Bir öğretmen olan şair, şiirlerinde aşk, ölüm, hüzün konularını sıkça işlemiştir.
• Eserleri:
• Şiir: Cenk Duyguları, Rüya, Efsaneler
• Tiyatro: Sönen Kandiller (Manzum)
• Roman: Sulara Giden Köprü
• Anı: Edebiyatçılar Geçiyor

ENİS BEHİÇ KORYÜREK (1892-1949)

• Şiire arzula başlamış Ziya Gökalp’ in etkisiyle heceyi kullanmaya başlamıştır.
• “Gemiciler” şiiri başta olmak üzere, Türk denizciliğiyle ilgili şiirleriyle tanınmıştır.
• Son yıllarında tasavvufi şiirler de yazmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Miras, Güneşin Ölümü, Varidat-ı Süleyman (Tasavvufi)

YUSUF ZİYA ORTAÇ (1895-1967)

• Hem heceyle hem de aruzla şiirler yazmıştır.
• Türk edebiyatının önemli mizah yazarlarındandır.  Akbaba adlı  mizah dergisini çıkarmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Akından Akına, Cenk Ufukları, Yanardağ, Kuş Cıvıltıları (Çocuk Şiirleri)
• Anı: Portreler, Bizim Yokuş (Gazetecilik Anıları)
• Roman: Göç, Uç Katlı Ev
• Fıkra: Beşik, Ocak, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa
• Gezi Yazısı: Göz Ucuyla Avrupa

ORHAN SEYFİ ORHON (1890-1972)

• Şiire aruzla başlamış sonraları heceyle yazmaya  başlamıştır.  Hece ölçüsüyle gazel biçiminde şiirler de yazmıştır.
• “Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi” adlı manzum masalıyla  sevilmiştir. Mizah çalışmaları da vardır.
• Eserleri:
• Şiir: Fırtına ve Kar, Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi, Gönülden Sesler
• Mizah-Hiciv Hikâyeleri: Asri Kerem, Düğün Gecesi
• Makaleleri: Dün-Bugün-Yarın
• Fıkra: Kulaktan Kulağa

FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL (1898-1973)

• Aruz ölçüsüyle yazdığı ilk şiirlerden sonra daha çok heceyi kullanmaya başlamıştır.
• Aruzu tamamıyla terk etmeyen şair her iki vezni de ustaca kullanmıştır.
• “Sanat” adlı şiiriyle “memleketçi edebiyat” anlayışının öncülüğünü yapmıştır.
• Hem bireysel duygularını hem de memleket konularını şiirlerinde işlemiştir.
• Düş ile gerçeği kaynaştırdığı epik ve lirik özellikteki şiirler yazmıştır.
• Realist-romantik özellikler taşır.
• “Han Duvarları” şiiriyle sevilmiş bir şairdir.
• Eserleri:
• Şiir: Dinle Neyden. Şarkın Sultanları, Çoban Çeşmesi,  Sudaki Halkalar,  Han Duvarları, Zindan Duvarları, Akıncı Türküleri…
• Tiyatro: Canavar, Akın, Özyurt, Kahraman, Yayla Kartalı… (Çoğu manzumdur)
• Roman: Yıldız Yağmuru, Ayşe’nin Doktoru